N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100733044-74219e.jpg)
De broer van Olesya Khromeychuk stierf in 2017 aan het front in de Donbas door granaatscherven. De Russische oorlog tegen Oekraïne gaat binnenkort zijn tiende jaar in, maar is pas met de invasie van 24 februari 2022 met een dreun tot de wereld doorgedrongen.
Historica Khromeychuk komt uit Lviv en woont in Londen. Over Volodymyrs dood schreef ze het veelgeprezen boek The Death of a Soldier Told by His Sister. Het verdriet dat zij al zes jaar voelt hangt nu als een donkere wolk boven heel Oekraïne, schrijft ze deze week in het Engelse maandblad Prospect.
Ze ziet het op het kerkhof van Lviv, waar inmiddels zoveel gesneuvelden liggen dat de graven zich uitstrekken tot ver buiten de muren. Een zee van wapperend blauw en geel.
„Ik loop door de rijen tussen de vlaggen, kijk naar de foto’s van de doden en lees de opschriften. Zo velen waren pas net de drempel naar de volwassenheid overgestapt vóór de Russen hun levens afbraken. Hier en daar staan levende lichamen. Een ouder, een soldaat, een kind, een partner. Ze hebben allemaal dezelfde houding aangenomen: armen over de maag gekruist, de rug opgetrokken, het hoofd de diepte in gebogen. Sommigen bewegen zachtjes heen en weer, anderen staan stijf als steen. Deze lichamen hebben pijn. Het is fantoompijn: wat de pijn veroorzaakt bestaat alleen in de herinnering. Het levende lichaam boven het graf adopteert de pijn die het lichaam zes voet onder de grond niet langer voelen kan.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data86643048-3c2be1.jpg)
Hoe vreemd, schrijft Khromeychuk, dat de wereld het bestaan van Oekraïne pas heeft ontdekt op het moment waarop Rusland „zijn uiterste slechtst” doet om aan dat bestaan een einde te maken.
Drones en raketten
Iedereen wacht op het beloofde Oekraïense lente-offensief. De hele week zond Rusland een barrage aan drones en raketten richting Kyiv en andere steden. Het Oekraïense luchtafweer wist de schade knap te beperken, volgens de Oekraïners werden zelfs zes van Poetins ‘onoverwinnelijke’ hypersonische Kinzjal-raketten uit de lucht gehaald.
Maar in het hele land vallen dagelijks burgerslachtoffers en in de loopgraven draait de ‘gehaktmolen’, zoals beide partijen de strijd zijn gaan noemen. Dat het aantal gesneuvelde Russen groter is dan dat van hen stelt de Oekraïners niet gerust. De Russen hebben een onuitputtelijk menselijk reservoir en het zijn Oekraïense steden en dorpen die met de grond gelijk worden gemaakt. Als ergens in Rusland een oliedepot wordt geraakt of een drone boven het Kremlin hangt, schreeuwen de woedende Russen moord en brand.
Tergend langzaam groeit het Westen toe naar consensus over de levering van F-16’s. Jullie willen dat wij standhouden, maar zijn als de dood dat wij winnen, roept Oekraïne. Dat klopt. Niemand heeft immers een scenario klaar liggen voor een verslagen en vernederd Rusland met kernraketten.
Oekraïne wil geen fictief bestand, geen Minsk-3, met Russisch behoud van de bezette gebieden
Aan het begin van de invasie was jullie grootste fout dat jullie de Russische strijdkrachten schromelijk overschatten, nu dreigen jullie de vijand te onderschatten, zegt Oekraïne. Want de Russen leren van hun fouten. Dat de strijd op de grond beroerd voor hen verloopt, maakt ze niet minder vastberaden, noch minder effectief. Want in destructie zijn ze grootmeesters.
Zo worden Russische drones steeds vaker ’s nachts ingezet, zodat ze moeilijker uit te schakelen zijn. Raketten vliegen zo laag aan dat ze onder de radar van het Oekraïense afweergeschut blijven. En Russische straaljagers worden met steeds zwaardere glijbommen geladen, die in Rusland volop in productie zijn, betaald met de olieopbrengsten die ondanks de sancties nog steeds hoog zijn.
Rusland strooit zijn bommen ook niet zomaar lukraak rond, maar volgt een patroon. Zo wordt de energie-infrastructuur planmatig vernietigd door vooral op de kleinere schakelstations te mikken. En worden kerncentrales als dekmantel en chantagemiddel gebruikt.
Wij weten, zeggen de Oekraïners, dat NAVO-troepen niet in Oekraïne zullen gaan vechten. Maar lever ons dan in ieder geval de broodnodige F-16’s om ons luchtruim zelf Russenvrij te houden. Tegen de verwoesting uit de lucht is anders niet lang meer op te boksen.
Als Oekraïne de strijd moet staken, wie stopt dan de Russische agressie voor Europa? Wie heeft er belang bij een enorme Oekraïense gray zone met een leger van één miljoen goedgetrainde soldaten die niet benut kunnen worden? Een overwinning zal in de ogen van de Oekraïners voor Europa goedkoper en veiliger uitpakken dan een voortsmeulende spanningshaard in het Oosten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data100642211-a60311.jpg)
Verre toekomst
Over de NAVO-top in Vilnius, op 11 en 12 juli, maakt Oekraïne zich intussen weinig illusies. Dat Oekraïnes mogelijke toetreding tijdens de NAVO-top in Boekarest in 2008 onder druk van, onder meer, Nederland naar een verre toekomst werd doorgeschoven is men niet vergeten.
Lidmaatschap ligt nog ver achter de horizon, maar er bestaat geen enkele belemmering voor het verstrekken van een formele uitnodiging als eerste stap daartoe. Zelfs het feit dat Oekraïne in oorlog is, hoeft dat niet te zijn.
Ruslands planmatige destructie van een buurland dat op geen enkele manier een bedreiging vormt moet worden gestopt. Door Ruslands oorlogsmisdaden is de NAVO weer een levende organisatie geworden, zoals de bliksemsnelle toetreding van Finland (een ander buurland met slechte ervaringen) bewijst. Die organisatie moet nieuwe oplossingen vinden om de veiligheid van een land in het hart van Europa te garanderen. Anders gaat Oekraïne ook voor ons een veiligheidsrisico worden.
Deze week begon China (met een pro-Russische want anti-Amerikaanse eigen agenda) aan een diplomatiek offensief langs Rusland, Oekraïne, Duitsland, Frankrijk en Polen om een politieke oplossing voor de oorlog te zoeken. Maar Oekraïne waarschuwt: geef Poetin geen adempauze om op krachten te komen voor een nieuwe aanval. Wij willen geen fictief bestand, geen Minsk-3, met Russisch behoud van de bezette gebieden. Wij willen die 15 procent van ons grondgebied terug en een einde aan de luchtaanvallen.
Niemand verwacht dat het lente-offensief direct een einde zal maken aan de oorlog. Oekraïne leeft op zijn tandvlees. Geef het zo snel mogelijk F-16’s om het eigen luchtruim te verdedigen en zoek naar een nieuwe veiligheidsparaplu voor een land, dat zijn levensvatbaarheid dagelijks met bloed bewijst. Nederland kan daar een voortrekkersrol in vervullen.
